Plek met historie krijgt toekomstbestendig woonzorgcomplex

De 19e-eeuwse kloosterkerk en het franciscanenklooster in Alverna (gemeente Wijchen) werden in 1981 afgebroken. Op het terrein werden daarna twee woonzorgcentra gebouwd, bedoeld voor oudere mensen uit religieuze gemeenschappen. In de 21^e eeuw bleek een transformatie noodzakelijk.

La Verna, een van de beide zorgcentra, voldeed niet meer aan de eisen van nu. Hoge drempels en te kleine leefruimtes en badkamers bemoeilijkten het verlenen van zorg. Het binnenklimaat was slecht: ’s zomers werd het veel te heet, terwijl ’s winters fors gestookt moest worden om het op temperatuur te krijgen. De eigenaar van La Verna, woningcorporatie Talis, besloot dat het tijd was voor vervangende nieuwbouw en schakelde Van de Looi Van Aken Architecten uit Arnhem in.

Schetsontwerp en landschapsstudie

Architect Dick van Aken vertelt hoe het nieuwe La Verna aan de tekentafel gestalte kreeg. “We hebben eerst een schetsontwerp gemaakt. Daarnaast hebben we een landschappelijke studie uitgevoerd. Want het nieuwe zorgcomplex moest passen bij het fraaie decor van de ommuurde kloostertuin met de achtergrond van hoge bomen.”

Overleg met Talis, LuciVer en Driestroom

Het ontwerp van het nieuwe zorgcentrum is afgestemd op ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen (cliënten van LuciVer) en op ouderen met een licht tot matige verstandelijke beperking (cliënten van Driestroom). “We hebben intensief overlegd met Talis en zorgpartners LuciVer en Driestroom die het pand huren van Talis. Samen hebben we de plattegrond helemaal uitgeplozen.” Het nieuwe zorgcomplex heeft 90 appartementen van 42 m² elk, die verdeeld zijn over 9 woongroepen. Elke woongroep heeft een eigen gedeelde huiskamer met buitenruimte.

Speciale wensen

Het nieuwe gebouw heeft drie vleugels. Elke vleugel huisvest per verdieping één woongroep. “De huiskamers van de woongroepen liggen hierdoor dicht bij elkaar. Dat was een nadrukkelijke wens van de zorgpartners. Zo is het voor zorgverleners namelijk mogelijk om snel te schakelen tussen verschillende groepen. Met name ’s nachts of bij een calamiteit is dat heel handig.”

Historische elementen

In het hart van de drie vleugels zijn de entree en de hoofdontsluiting gesitueerd, waarvoor één vleugel is opgetild. “Daardoor zijn op de begane grond een ontmoetingsruimte en een stilteruimte gecreëerd worden.” Bijzonder detail: voor de vloer van de nieuwe stilteruimte zijn tegels van de stilteruimte van het oude La Verna gebruikt. “Die tegels zijn nog afkomstig uit het klooster”, zegt Dick. “Ook op andere plekken zijn religieuze elementen opgenomen die verwijzen naar de vroegere functie van het terrein.”

Lichtvoetig karakter

Het nieuwe La Verna is een stuk lager dan het oude zorgcomplex, dat gesloopt is. Een bewuste keuze, legt Dick uit. “Doordat het lager is, komt het veel zachter in het mooie, omringende boslandschap te liggen. Waarbij we ook zorgvuldig afstand gehouden hebben tot de oude kloostermuur, die zich als een soort monument nog op het terrein bevindt.”

Het nieuwe T-vormige gebouw mag dan lager zijn, met z’n drie vleugels en redelijk lange gevels is het wel een groot gebouw. “Het is opgeknipt in drie gebouwdelen. Doordat het tussenlid wat terug ligt, verschuiven de gebouwdelen iets en oogt het wat kleiner. De gelede gevels met dieper liggende kozijnen sluiten mooi aan bij het natuurlijke decor. Ze versterken bovendien het idee van kleinere gebouwdelen, waardoor het hele gebouw toch een lichtvoetig karakter heeft.”

Stroomversnelling

Toen het structuurontwerp gereed was, kwam het project in een stroomversnelling. Uit de aanbesteding van Talis kwam Hendriks Bouw en Ontwikkeling uit Oss als de bouwpartner naar voren. “Samen met Dankers Slimmer Bouwen uit Eindhoven hebben we in korte tijd de modellering in BIM verzorgd. Eerder hadden we al een structuurplan gemaakt voor het in twee fasen realiseren van de nieuwbouw. Zestig bewoners van LuciVer zijn na het gereedkomen van de eerste twee vleugels verhuisd. Daarna is het oude gebouw afgebroken en is de derde vleugel gerealiseerd, waar twintig bewoners van Driestroom en nog tien van LuciVer hun intrek hebben genomen.”

Bijzonder project

De realisatie begon in december 2020. “In mei 2023 hebben we het project opgeleverd”, zegt Luuk Houx van Hendriks Bouw en Ontwikkeling. Vanaf de start was hij erbij betrokken, eerst als werkvoorbereider en in het laatste halfjaar als projectleider. In meerdere opzichten was het een bijzonder project, aldus Luuk. “Zo heeft het gebouw een volledig houten buitenschil met HSB gevelelementen, waarvan de afwerking bestaat uit een cementgebonden plaat die opgebouwd is uit cementgebonden planken.”

Het hout is gecombineerd met kozijnen van kunststof. “Die keuze is gemaakt vanwege de duurzaamheid van kunststof kozijnen.” Serku Kozijnen in Haaksbergen leverde de kozijnen. Hierin is het VEKA SOFTLINE 82 NL profiel toegepast met basaltgrijs (RAL 7012) aan de buitenzijde en wit (RAL 9001) aan de binnenzijde.

Prikkelarm bouwen

“Bijzonder was ook de samenwerking met alle partijen: de architecten, de constructeur, wij als bouwers, de zorginstellingen en Talis”, vervolgt Luuk. “Elke vier weken hadden we overleg. Keuzes in het bouwproces werden zorgvuldig afgestemd.”

Vertrekpunt was prikkelarm bouwen. “Vanwege de bewoners die op het terrein bleven, moest er zo min mogelijk geluidsoverlast zijn. Daarom hebben we bijvoorbeeld geen steigers rondom het gebouw gezet. Verder is er zoveel mogelijk van binnenuit gewerkt. De gevelafwerking met cementgebonden planken is geplaatst met hoogwerkers, waardoor de geluidsoverlast minimaal was.” Ook bijzonder: “Na verloop van tijd bleken bewoners het zelfs prettig te vinden dat wij daar werkten. Ze zaten voor de ramen en zwaaiden naar ons wanneer we voorbijliepen.”

Luuk en zijn collega’s kijken er met voldoening op terug. “Het was bijzonder leerzaam om te sparren met zorginstellingen over wat voor hen praktisch en functioneel is. En omdat het project zo goed verlopen is, was het ook nog een heel prettige ervaring.”

Nieuwe uitdaging

Ook architect Dick van Aken en zijn collega’s kijken met voldoening terug. “De grootste uitdaging was om op een groene, gevoelige locatie dit grote gebouw te laten landen. Dat is gelukt.” Ondertussen werkt Van de Looi Van Aken Architecten al aan een nieuw project op dezelfde locatie. “Rivo Torto, het andere zorgcomplex op het terrein, blijft bestaan maar zal compleet worden gerenoveerd. Daarnaast komt een vervangende nieuwbouw van twaalf appartementen voor Talis, volledig in hout gebouwd.”